TBMM Adalet Komisyonu, “10. Yargı Paketi” olarak adlandırılan Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifini kabul etti. Pakette, kasten yaralama ve tehdit suçlarına yönelik cezalar artırılırken, çocuk adaleti alanında önemli reformlar yapıldı. Ayrıca yaşlı ve hasta hükümlüler için konutta infaz imkanı genişletildi, internet yayınlarıyla ilgili yeni düzenlemeler getirildi. Koşullu salıverilme ve infaz esnekliği de kapsamlı şekilde genişletildi.
Teklif kapsamında, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararına bağlı olarak İcra ve İflas Kanunu’nda önemli değişiklikler yapıldı. Buna göre, istinaf ve temyiz başvurularında, dava açılış tarihindeki parasal sınırlar esas alınacak. Daha önce uygulanan yeniden değerleme artışları, kararların yeniden verilmesi durumunda dikkate alınmayacak.
Noterlik Kanunu’nda da değişiklikler yer aldı. Noterlerin mesleklerine uygun davranmaması halinde durumun niteliğine göre çeşitli disiplin cezaları verilecek. Bu cezalar; uyarma, kınama, para cezası, geçici işten çıkarma ve meslekten çıkarma olarak sıralanırken, hangi hallerde hangi cezanın uygulanacağı ayrıntılı şekilde düzenlendi. Noterlere verilen disiplin cezalarının bir derece artırılması ya da hafifletilmesi gibi hükümler de yeniden düzenlendi. Ayrıca disiplin soruşturmalarının zamanaşımı süreleri netleştirildi.
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda da Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda değişiklikler yapılarak, Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinde parasal sınırlar dava açıldığı tarihteki değerlere göre belirlenecek.
Suça Teşebbüs ve Kasten Yaralama Cezalarında Artış
Türk Ceza Kanunu’nda suça teşebbüs halinde verilen hapis cezalarının alt ve üst sınırları yükseltildi. Ağırlaştırılmış müebbet yerine 13-20 yıl, müebbet yerine 10-18 yıl arasında hapis öngörülüyor.
Kasten yaralamada da cezalar artırıldı. Kasten başkasına acı veren veya sağlığını bozan suçlarda alt sınır 1 yıl 6 aya çıkarıldı. Hafif yaralamalarda ise ceza 6 aydan 1 yıl 6 aya yükseldi. Kadına karşı işlenen kasten yaralamalarda cezanın alt sınırı 9 ay oldu.
Ağırlaştırılmış yaralamalarda cezalar 3 yıldan başlayıp 9 yıla kadar yükseldi. Özellikle kemik kırılması, organ işlev kaybı, bitkisel hayata girme gibi durumlarda ceza alt sınırları artırıldı. Kasten yaralama sonucu ölüm halinde ceza 10-14 yıl arasında uygulanacak. Kemik kırılması sonucu ölümde ise alt sınır 14 yıl oldu.
Tehdit Suçuna Karşı Daha Sert Önlemler
Pakette tehdit suçuyla mücadelede caydırıcılık hedefleniyor. Malvarlığı açısından büyük zarar tehdidinde cezanın alt sınırı 2 aya çıkarıldı. Silahla, imzasız mektupla, özel işaretlerle veya suç örgütlerinin gücünden yararlanılarak işlenen tehditlerde ceza süresi 7 yıla kadar yükseltildi.
Ayrıca, ses ve gaz fişeği atan silahlar da “genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması” kapsamında değerlendirilecek. Bu silahları kullananlar 1-5 yıl arasında hapis cezası alacak.
Toplu yerlerde yangın çıkarma, bina çökmesine sebep olma, toprak kayması gibi olaylarda verilecek cezalar ise yarı oranında artırılacak.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Atanlara Hapis Cezaları Artıyor
Trafikte can ve mal güvenliğini korumak amacıyla, güvenliği tehlikeye atanlara verilen cezalar sertleştiriliyor. Yeni düzenlemeye göre; kara, deniz, hava veya demiryolu araçlarını, kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı açısından tehlikeli şekilde kullananlara verilecek hapis cezasının alt sınırı artırıldı. Bu kapsamda, araçları tehlikeli şekilde sevk ve idare edenlere en az 4 ay, alkol veya uyuşturucu etkisi altında araç kullananlara ise en az 6 ay hapis cezası uygulanacak.
Trafikte yaşanan saldırgan davranışlarla mücadeleyi güçlendirmek için de önemli adımlar atıldı. Mevcut yasada "Ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması" olarak düzenlenen suçun kapsamı genişletildi ve başlığı “Ulaşım araçlarının hareketinin engellenmesi, kaçırılması veya alıkonulması” olarak değiştirildi.
Hukuka aykırı davranışlarla kara ulaşım aracının hareketini engelleyen, hareket halindeyken durduran ya da gitmekte olduğu yerden başka bir yere götüren kişilere 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilecek. Eğer bu suç deniz veya demiryolu araçlarını kapsıyorsa, ceza 2 yıldan 5 yıla çıkacak. Hava ulaşım araçlarında ise aynı suçun cezası 5 yıldan 10 yıla kadar uzanacak. Ayrıca, bu suçların işlenmesi sırasında başka suçlar da işlenirse, bunlar için ayrı cezalar uygulanacak.
Çocuk Hükümlüler İçin Yeni Düzenlemeler
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Kanunu ile Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yapılan değişiklikler kapsamında, çocuk hükümlüler için önemli yenilikler getirildi. Kasıtlı suçlardan 3 yıl veya daha az, taksirli suçlardan ise 5 yıl veya daha az hapis cezasına çarptırılan çocuk hükümlüler, cezalarını doğrudan çocuk eğitimevlerinde çekecek.
Yapılan düzenlemeyle, çocuk kapalı ceza infaz kurumları tanımına çocuk hükümlüler de eklendi. Çocuk hükümlülerin çocuk kapalı ceza infaz kurumundan çocuk eğitimevine geçişi, iyi hal değerlendirmesine bağlı olacak. Olumsuz davranış gösteren çocuk hükümlülerin yeniden değerlendirme süresi ise en fazla 6 ay olacak.
Ayrıca, çocuk eğitimevlerinden firar eden veya disiplin cezası alarak kapalı ceza infaz kurumuna gönderilen çocuk hükümlüler için "idare ve gözlem kurulu" devreye girecek. Güvenlik riski taşıyan çocuk tutuklular hariç olmak üzere, 15 yıl ve altında hapis cezası alan çocuklar, infaz hakiminin onayıyla çocuk eğitimevlerinde kalabilecek.
Çocuk hükümlülerin cezalarının hangi kurumlarda çekileceği, süresi ve diğer usul esaslar yönetmelikle belirlenecek.
Koşullu Salıverilme ve Tekerrür Düzenlemeleri
Koşullu salıverilme hakkı da yeniden düzenlendi. Açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitimevinde bulunan, koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin, denetimli serbestlikten yararlanabilmesi için ceza infaz kurumunda en az cezasının onda birini geçirmiş olması şartı getirildi.
İkinci kez tekerrür hükümleri uygulanan hükümlülere de koşullu salıverilme imkanı sunuluyor. Bu durumda, süreli hapis cezalarında koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak uygulanacak. Ağırlaştırılmış müebbet, müebbet ve birden fazla süreli hapis cezası alan hükümlüler için de belirli şartlarda koşullu salıverilme süreleri yeniden düzenlendi.
Özel İnfaz Düzenlemelerinde Yeni Dönem
Yeni teklif ile özel infaz hükümlerinin kapsamı genişletiliyor. Buna göre, 80 yaşını doldurmuş mahkumların cezasını konutta çekebilmesi sağlanacak.
İnfaz hakimi, hükümlünün talebi doğrultusunda, kasten işlenen suçlarda toplam 3 yıl ve taksirle işlenen suçlarda (taksirle öldürme hariç) 5 yıl veya daha az hapis cezasına sahip kişilerin cezasını hafta sonları cuma akşamı başlayıp pazar akşamı sona erecek şekilde ya da hafta içi geceleri belirli saatlerde cezaevinde çekmesini kararlaştırabilecek. Bu uygulama, hükümlünün çalışma ve aile hayatı ile cezaevlerinin işleyişine göre hafta içi günlerde de uygulanabilecek.
Cezaya konu olan suç nedeniyle ortaya çıkan zararın tazmini şartıyla; kadın, çocuk ve 65 yaş üstü hükümlüler 3 yıl, 70 yaşındakiler 4 yıl, 75 yaşındakiler 5 yıl, 80 yaşını geçenler ise 6 yıl ve altı hapis cezalarını evlerinde çekebilecek.
Ağırlaştırılmış müebbet cezası alanlar hariç, cezaevinde kalması sağlık sorunları veya engellilik nedeniyle zor olan ve toplum güvenliği açısından risk taşımayan hükümlüler de konutta infaz kararı alabilecek.
Mahkumların durumu her yıl Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından incelenecek. İyileşme tespit edilirse, infaz hakimi konutta infaz kararını kaldıracak. Bu hükümlüler denetimli serbestlik ve kolluk birimleri tarafından takip edilecek. Toplam cezası 10 yılın üzerindeki kişiler elektronik cihazla izlenecek. Kurallara uymayanların konutta infazı iptal edilecek.
Doğumdan sonra 6 ay geçmiş kadın hükümlüler de, 5 yıl veya daha az hapis cezası varsa konutta infaz hakkından faydalanabilecek.
Denetimli serbestlik kurallarına uymayan hükümlüler özel infaz imkanlarından yararlanamayacak.
İnternet Yayınlarında Yeni Düzenlemeler
Anayasa Mahkemesi kararı sonrası internet ortamındaki yayınların düzenlenmesinde önemli değişiklikler yapıldı.
"İçeriğin yayından çıkarılması" tanımı "internet ortamından çıkarılması" olarak güncellendi. İçeriğin yayından kaldırılması kararları gerektiğinde geri getirilebilecek.
Kişilik haklarının ihlal edildiği iddiasıyla, sulh ceza hakimliğine başvurarak içeriğin kaldırılması ya da erişimin engellenmesi talep edilebilecek. Hakim, ihlalin açık olduğu durumlarda 24 saat içinde karar verecek.
Başvuru sahibi isim bilgisinin ihlal edilen internet adresleriyle ilişkilendirilmemesi talep edebilecek. İnceleme sonucunda ihlal açık değilse başvuru reddedilecek.
Karar yalnızca ihlalin gerçekleştiği içerik için geçerli olacak. Ancak ihlal engellenemezse veya karar uygulanmazsa, tüm siteye erişim engeli getirilebilecek.
Kararlar doğrudan ilgili erişim sağlayıcılarına bildirilecek ve en geç 4 saat içinde uygulanacak.
İhlalin farklı adreslerde de tekrarlanması durumunda benzer kararların uygulanması talep edilebilecek. Bu taleplerin reddine itiraz hakkı bulunuyor.
Kararın gereği yerine getirilmezse erişim sağlayıcılar ağır para cezalarına çarptırılacak. Türkiye’den günlük 10 milyon üzeri erişimi olan yabancı sosyal ağlar kararları uygulamazsa, trafik bant genişliği kısıtlanabilecek.
Hakimler ve Savcılar Kurulu Hakkında Düzenlemeler
Milletlerarası özel hukuk ve usul kanununda değişiklikle, iş sözleşmelerinde hukuk seçimi yapılmış olsa da, işin yapıldığı yerin hukuku daha sıkı ilişkili ise o hukukun uygulanması sağlanacak.
HSK Kanunu’nda ise yüksek mahkeme üyelerinin Kurul üyeliği sona erince, otomatik olarak eski mahkeme görevlerine dönebilmeleri ve boşalan üyeliklerin onlara tahsis edilmesi kararlaştırıldı.
Adli ve idari yargıdan seçilen Kurul üyeleri, görev süreleri dolmadan ayrılırsa, Genel Kurul tarafından uygun bir göreve atanacak. Görev sürelerini tamamlayan üyeler ise Yargıtay veya Danıştay üyeliğine seçilebilecek.
Seçim ve atama işlemleri, Kurul üyeliği sona erdikten sonraki 30 gün içinde yapılacak; bu süre zarfında ilgililer izinli sayılacak ve özlük haklarından faydalanacak.
