Modern mikronöroşirürjinin kurucusu olarak kabul edilen Prof. Dr. Gazi Yaşargil, 99 yaşında yaşamını yitirdi. Uluslararası tıp çevrelerinde "yüzyılın beyin cerrahı" unvanıyla anılan Yaşargil’in ölümü, başta Türkiye olmak üzere dünya sağlık camiasında geniş yankı uyandırdı.
Gazi Yaşargil’in Bilimsel Mirası
Nöroşirürji alanındaki devrim niteliğindeki katkılarıyla tanınan Prof. Dr. Gazi Yaşargil, mikroskop destekli beyin cerrahisinin öncülerinden biri olarak kabul ediliyor. 1967 yılında gerçekleştirdiği ilk mikroskobik beyin bypass ameliyatı, cerrahi literatürde önemli bir kırılma noktası olarak yer buldu.
Yaşargil’in geliştirdiği cerrahi ekipmanlar arasında “Leyla retraktörü” ve “kayan mikroskop sistemi” halen dünya genelinde yaygın olarak kullanılmakta. Özellikle intrakraniyal anevrizma cerrahilerinde damar klempleme tekniğini kolaylaştıran özel klips tasarımı, halen güncel uygulamalarda geçerliliğini koruyor.
1999’da Amerikan Nörolojik Cerrahlar Kongresi tarafından “Yüzyılın Beyin Cerrahı” ilan edilen Yaşargil, Avrupa Nöroşirürji Birliği'nden de onur madalyası almıştı.
Eğitim Yıllarından Zürih’e Uzanan Tıp Kariyeri
1925 yılında Diyarbakır’ın Lice ilçesinde dünyaya gelen Gazi Yaşargil, Türkiye’deki tıp eğitiminin ardından İsviçre’nin Basel şehrine giderek lisansüstü eğitimini tamamladı. Ardından Bern Üniversitesi Psikiyatri Bölümü'nde çalışarak nöroşirürjiye yöneldi.
1965’te Zürih Üniversitesi’nde yardımcı profesör olan Yaşargil, 1973’te aynı üniversitenin Nöroşirürji Bölümü başkanlığına getirildi. Bu dönemde mikrovasküler cerrahi ve beyin anatomisi üzerine yaptığı çalışmalar, tıp literatüründe büyük yer buldu.
1970’li ve 1980’li yıllarda Amerika’da yürüttüğü çalışmalarla, mikroskop destekli cerrahinin yaygınlaşmasını sağladı. ABD'de bir dönem öğretim üyeliği yaparak yeni nesil beyin cerrahlarının yetişmesinde aktif rol aldı.
Uluslararası Ödüller ve Belgeseller
Prof. Dr. Gazi Yaşargil’in yaşamı ve bilimsel kariyeri, yalnızca tıbbi dergilerde değil; belgesel yapımlar aracılığıyla da aktarıldı. 2021 yılında yayınlanan “Master of Brains: Gazi Yaşargil” adlı ABD yapımı belgesel, onun meslek hayatına dair kapsamlı bir portre çizdi.
Harvard’ın öncüsü kabul edilen Dr. Harvey Cushing ile birlikte 20. yüzyılın en önemli nöroşirürjisyenleri arasında gösterilen Yaşargil, bilimsel katkıları sayesinde ABD’de “yüzyılın adamı” ilan edilmişti. Türkiye’de ise Cumhuriyet Gazetesi tarafından, son bin yılın en etkili Türk şahsiyetlerinden biri olarak gösterildi.
Bakanlık ve Üniversitelerden Taziye mesajları:
Sağlık Bakanı, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Bilime adanmış uzun bir ömrün ardından Prof. Dr. Gazi Yaşargil’in vefatını büyük bir üzüntüyle öğrendim. Tıp dünyasına katkılarını yaşatmaya devam edeceğiz,” ifadelerine yer verdi.
Yeditepe Üniversitesi ise yaptığı duyuruda, Yaşargil’in üniversite bünyesinde akademik çalışmalar yürüttüğünü ve mikronöroşirürji alanında öğrencilere rehberlik ettiğini vurguladı. Açıklamada, modern tıbbın gelişiminde Yaşargil’in çalışmalarının yapı taşı niteliği taşıdığı belirtildi.
Cerrahi Tekniklerden Eğitime UZANAN BAŞARI
Gazi Yaşargil’in geliştirdiği teknikler, yalnızca ameliyat pratiğini değil, cerrahi eğitim yöntemlerini de değiştirdi. Mikroskobik alanın ameliyat pratiğine dahil edilmesiyle birlikte, operasyon güvenliği ve başarı oranlarında belirgin bir artış sağlandı.
Yurt dışında çeşitli üniversitelerde verdiği seminer ve eğitimlerle birçok cerrahın yetişmesine katkıda bulunan Yaşargil’in, mesleki birikimini aktardığı çok sayıda makalesi, kitap bölümü ve eğitim notu tıp çevrelerinde referans niteliğinde değerlendiriliyor.
Gazi Yaşargil kimdir?
Prof. Dr. M. Gazi Yaşargil, 6 Temmuz 1925’te Diyarbakır’ın Lice ilçesinde doğdu. Tıp eğitimine Türkiye’de başladı, ardından İsviçre’de nöroşirürji alanında uzmanlaştı. Zürih Üniversitesi’nde profesörlük unvanını aldı ve beyin cerrahisinde mikroskobik tekniklerin öncüsü oldu.
1967’de dünyada ilk kez mikroskop kullanarak beyin bypass ameliyatını gerçekleştirdi. Beyin cerrahisine yönelik geliştirdiği klips, Leyla retraktörü ve kayan mikroskop gibi ekipmanlar halen modern cerrahide kullanılmaktadır.
1999 yılında Amerikan Nöroşirürji Derneği tarafından "Yüzyılın Beyin Cerrahı" seçildi. Geliştirdiği tekniklerle dünya tıbbına önemli katkılar sunan Yaşargil, tıp literatüründe öncü isimlerden biri olarak kabul edilmektedir.
