Türkiye'nin Fay Hattı Gerçeği: 2025 Haritasında Dikkat Çeken Noktalar
Türkiye, üç büyük fay hattının kesiştiği bir coğrafyada yer alıyor: Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF), Doğu Anadolu Fay Hattı (DAF) ve Batı Anadolu Fay Zonu (BAFZ). 2025 yılı itibarıyla Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından güncellenen diri fay haritası, ülkedeki sismik tehlikenin boyutunu yeniden gözler önüne serdi.
Güncellenen verilere göre Türkiye genelinde 485 adet diri fay hattı tespit edildi. Bu fayların 5,5 ve üzeri büyüklükte depremler üretebileceği bilimsel olarak ortaya kondu. Özellikle birinci derece deprem riski taşıyan 45 il, geçmişte yaşanan yıkıcı depremler nedeniyle daha da dikkatle takip ediliyor.
Bu yüksek riskli bölgeler arasında İzmir, Manisa, Aydın, Denizli, Muğla gibi Batı Anadolu şehirleri ile Doğu Anadolu’da yer alan Erzincan, Tunceli, Bingöl, Hakkâri gibi iller öne çıkıyor. Marmara Bölgesi’nde ise Bursa, Yalova, Sakarya, Kocaeli gibi sanayi şehirleri doğrudan Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde bulunuyor.
Evimin Altından Fay Hattı Geçiyor mu? Sorgulama Sistemi Yenilendi
MTA ve AFAD’ın birlikte geliştirdiği fay hattı sorgulama sistemi, vatandaşların yaşadığı bölgede deprem riski olup olmadığını tespit etmesine olanak tanıyor. Özellikle İstanbul’da meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki son depremin ardından bu sisteme olan ilgi gözle görülür şekilde arttı.
Fay hattı sorgulama işlemi, e-Devlet üzerinden T.C. kimlik numarası ile gerçekleştirilebiliyor. Kullanıcılar konumlarını harita üzerinde işaretleyerek evlerinin altından fay hattı geçip geçmediğini kolayca öğrenebiliyor.
Sistem üzerinden ayrıca bölgesel deprem risk sınıfları da detaylı bir şekilde incelenebiliyor. Dört ve beşinci derece deprem riski taşıyan iller haritada daha açık renklerle gösterilirken, birinci ve ikinci derece riskli alanlar kırmızı tonlarında işaretleniyor.
MTA’nın Güncellediği Risk Haritasında İllerin Sınıflandırılması
Birinci Derece Riskli Bölgeler
Bu grup, doğrudan aktif fay hatları üzerinde yer alan ve yıkıcı depremlere açık olan illerden oluşuyor. 2025 haritasına göre bu iller arasında şunlar yer alıyor:
- Ege Bölgesi: İzmir, Manisa, Aydın, Denizli, Muğla, Uşak, Isparta
- Marmara Bölgesi: Bursa, Bilecik, Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli
- Karadeniz Bölgesi: Bolu, Bartın, Karabük
- İç Anadolu: Kırşehir, Kırıkkale, Çankırı
- Doğu Anadolu: Erzincan, Tunceli, Bingöl, Muş, Hakkari, Siirt
- Güneydoğu Anadolu: Hatay, Osmaniye
Bu iller, son yüzyılda en çok hasar alan ve sık sık büyüklüğü 5’in üzerinde sarsıntılar yaşayan bölgeler olarak biliniyor.
İkinci Derece Riskli Bölgeler
Fay hatlarına yakın ancak doğrudan üzerinde olmayan bu iller de ciddi sismik tehlike taşıyor. Haritada sarı ve turuncu tonlarla belirtilen bu iller şunlardır:
- Tekirdağ, İstanbul, Bitlis, Kahramanmaraş, Van, Adıyaman, Şırnak
- Zonguldak, Afyonkarahisar, Samsun, Antalya, Erzurum, Kars, Ardahan
- Batman, Iğdır, Elazığ, Diyarbakır, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya
- Ağrı, Çorum, Uşak
İkinci derece riskli şehirlerde meydana gelebilecek olası depremler, yapılaşma kalitesine göre büyük yıkımlara yol açabilir.
Üçüncü Derece Riskli Bölgeler
Sismik aktivitenin daha seyrek görüldüğü, ancak bazı fayların etkileyebileceği bölgeler bu sınıfta yer alıyor:
- Edirne, Sinop, Kastamonu, Ordu, Giresun, Artvin
- Şanlıurfa, Mardin, Kilis, Gaziantep, Kayseri, Sivas, Gümüşhane
- Bayburt, Yozgat, Ankara, Konya, Mersin, Nevşehir
Bu illerde deprem olasılığı daha düşük olsa da, çevre illerden etkilenme riski göz ardı edilmemeli.
Deprem Riski En Az Olan Bölgeler
Haritanın en dikkat çekici kısmı, dördüncü ve beşinci derece risk grubundaki iller. Türkiye’nin deprem açısından en güvenli olarak değerlendirilen bu illeri şu şekilde sıralanıyor:
- Karadeniz: Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin
- Marmara ve Trakya: Kırklareli, Edirne
- İç Anadolu: Ankara, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya, Karaman
- Akdeniz: Adana (bazı bölgeler)
Bu iller, diri fay hatlarına uzaklıkları sayesinde sismik açıdan daha az tehlike barındırıyor. Ancak zemin türü, yapı kalitesi ve altyapı güvenliği her koşulda belirleyici faktör olmaya devam ediyor.
Deprem Gerçeğiyle Yüzleşmek: Alınması Gereken Önlemler
Deprem riski sadece bir coğrafi gerçeklik değil, aynı zamanda toplumsal bir hazırlık gerektiriyor. 2025 haritası, yapı stoğunun depreme dayanıklı hale getirilmesinin önemini bir kez daha vurguluyor. Özellikle riskli bölgelerde yaşayanların bina sağlamlığı, zemin etüdü ve kentsel dönüşüm gibi konularda harekete geçmesi hayati önem taşıyor.
AFAD’ın yayınladığı veriler doğrultusunda ilçe bazlı risk haritalarının da detaylandırılması planlanıyor. Bu haritalar, yerel yönetimlerin afet planlamalarını daha sağlıklı yapabilmesi için önemli bir kaynak teşkil ediyor.
