Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 yılına ait doğum verileri, Elazığ özelinde çarpıcı veriler içeriyor. Doğurganlık hızı son yıllarda düşüş eğiliminde seyrederken, doğum sayılarındaki azalma ve artan ilk doğum yaşı, kentteki sosyodemografik yapının yeniden şekillendiğine işaret ediyor. Eğitim düzeyi, kent-kır ayrımı ve doğumlar arası süre gibi parametrelerdeki değişim ise Elazığ’ın nüfus geleceğini yeniden sorgulatıyor.
ELAZIĞ Cinsiyete Göre Doğumlar (2019-2024)
Elazığ’da doğum oranları son altı yılda ciddi bir düşüş trendine girdi. 2019 yılında 8.006 bebeğin doğduğu kentte bu sayı, 2024 itibarıyla 6.168’e geriledi. Yani yalnızca beş yılda doğum sayısı %23 oranında azaldı. Bu düşüş, sadece sayısal bir gerileme değil; aynı zamanda demografik yapının, kentteki aile planlaması tercihlerinin ve ekonomik-sosyal şartların da değiştiğinin bir işareti. Kadınların çocuk sahibi olma yaşı artarken, çocuk sayısını sınırlama eğilimi belirginleşti.
Elazığ’da doğum sayısı (toplam - kadın-erkek ayrımı olmadan):
Elazığ'da doğum sayıları son 6 yılda düzenli şekilde düşerken, bu düşüş kadın ve erkek bebek oranlarını da etkilemeden devam etti. 2024 verilerine göre 6.168 bebek dünyaya geldi.
Elazığ’da doğum sayısı (toplam - kadın-erkek ayrımı olmadan):
- 2019: 8.006
- 2020: 7.598
- 2021: 7.011
- 2022: 6.620
- 2023: 6.230
- 2024: 6.168
Elazığ’da Toplam Doğurganlık Hızındaki Değişim
Toplam doğurganlık hızı, bir kadının doğurganlık döneminde ortalama kaç çocuk doğurabileceğini ifade eder. Elazığ’da bu oran 2019 yılında 1,79 iken, 2024’te 1,41’e kadar geriledi. Bu, Elazığ’daki kadınların artık daha az çocuk doğurduğu ve ailelerin daha küçük yapıda kurulduğu anlamına geliyor. Üstelik bu düşüş, yalnızca ekonomik gerekçelerle değil; kadının toplumdaki yeri, eğitim süresinin uzaması, istihdama katılım gibi birçok dinamikle bağlantılı. 1,41 seviyesi ise Türkiye ortalamasının dahi altına düşmüş durumda. Bu tablo, Elazığ’ın ilerleyen yıllarda yaşlı nüfus ağırlıklı bir yapıya evrilme riskini artırıyor.
Elazığ’da toplam doğurganlık hızı (2019-2024):
- 2019: 1,79
- 2020: 1,72
- 2021: 1,60
- 2022: 1,52
- 2023: 1,43
- 2024: 1,41
elazığ'da Eğitim Düzeyine Göre Doğurganlık: Eğitim Seviyesi Arttıkça Doğum Azalıyor
TÜİK verileri, doğurganlık hızı ile eğitim düzeyi arasındaki ilişkiyi çok net bir şekilde ortaya koyuyor. Elazığ’da 2024 yılında okuma yazma bilmeyen annelerin doğurganlık hızı 1,61 iken, üniversite mezunu annelerde bu oran 1,33’e kadar düşüyor. İlkokul mezunlarında oran 2,25’e kadar çıkarken, lise mezunlarında tekrar düşüş gözlemleniyor. Bu durum, eğitim düzeyinin artmasının kadınların doğurganlık tercihlerinde belirleyici bir unsur olduğunu gösteriyor. Daha fazla eğitim alan kadınlar, genellikle çocuk sayısını sınırlandırmayı tercih ediyor; kariyer ve bireysel hedefleriyle aile yaşamını daha planlı bir şekilde dengelemeye çalışıyor.
2024 Elazığ verilerine göre eğitim durumuna göre doğurganlık:
- Okuryazarlığı olmayanlar: 1,61
- İlkokul mezunu: 2,25
- Ortaokul mezunu: 1,96
- Lise mezunu: 1,31
- Yükseköğretim mezunu: 1,33
elazığ'da Kent-Kır Ayrımı: Kırsalda Doğurganlık Daha Yüksek
Elazığ özelinde kentleşme, doğurganlık oranları üzerinde belirgin bir etkiye sahip. 2024 verilerine göre, kır alanlarda kadın başına düşen ortalama çocuk sayısı 1,42 iken, yoğun kent merkezlerinde bu oran 1,34’e düşüyor. Orta yoğun kentlerde ise doğurganlık oranı 1,71 ile zirveye ulaşıyor. Bu, kent-kır arasındaki geleneksel farkların hâlâ etkili olduğunu gösteriyor. Kırsalda aile yapısı daha geniş, çocuk sayısı daha fazla olurken; şehir merkezlerinde yaşam maliyetleri, kariyer odaklı hayatlar ve modern aile yapısı doğum oranlarını aşağı çekiyor.
2024 kent-kır sınıflamasına göre Elazığ’da doğurganlık hızı:
- Kır: 1,42
- Orta yoğun kent: 1,71
- Yoğun kent: 1,34
elazığ'da Doğumlar Arası Süre: Bekleme Süresi Uzuyor
Elazığ’da kadınların çocuk doğururken önceki doğumlarıyla arasına daha uzun zaman koyduğu dikkat çekiyor. 2024 verilerine göre, son iki doğum arasındaki ortalama süre 5,1 yıl. Özellikle ikinci doğum için bu süre 4,5 yıl iken, üçüncü doğuma geçişte 6 yıla kadar çıkıyor. Bu da Elazığ’daki kadınların çocuk sahibi olmayı ertelediğini, iki doğum arasında daha uzun planlamalar yaptığını ortaya koyuyor. Uzayan süreler, çocuk bakım maliyetleri, kadının iş gücüne katılımı ve kişisel tercihler gibi faktörlerle doğrudan ilişkili.
Doğum sırasına göre ortalama süre (Elazığ 2024):
- 2. doğum: 4,5 yıl
- 3. doğum: 6,0 yıl
- 4. doğum: 5,6 yıl
- 5 ve üzeri: 5,1 yıl
Elazığ’da İlk Doğumdaki Anne Yaşı: Yükselen Trend
Elazığ’da ilk kez anne olan kadınların yaşı her geçen yıl artıyor. 2019 yılında 26,4 olan bu yaş, 2024 itibarıyla 27,6’ya yükseldi. Bu artış küçük görünse de toplumsal etkisi büyük. Kadınların eğitim süresinin uzaması, iş hayatına katılım, ekonomik koşullar ve evlilik yaşının ileri yaşlara kayması bu artışın başlıca nedenleri arasında. Geç yaşta ilk doğum yapmak, toplam doğurganlık hızını da düşürüyor; çünkü kadınlar doğurganlık dönemlerinin daha kısa bir bölümünde çocuk sahibi oluyor.
ELAZIĞ'DA İlk doğumdaki ortalama anne yaşı (2019-2024):
- 2019: 26,4
- 2020: 26,5
- 2021: 26,7
- 2022: 27,2
- 2023: 27,2
- 2024: 27,6
Türkiye Geneli Doğum Verileri (2024)
Türkiye genelinde de benzer bir tablo hakim. 2024’te doğurganlık hızı 1,48 ile nüfusun kendini yenileme eşiği olan 2,10’un altında kaldı. Şanlıurfa, en yüksek doğurganlık oranıyla dikkat çekerken; Bartın, Eskişehir gibi iller en düşük değerlere sahip.
Öne çıkan Türkiye verileri:
- Canlı doğan bebek sayısı: 937.559
- Toplam doğurganlık hızı: 1,48
- Yükseköğretim mezunu annelerde doğurganlık: 1,22
- En yüksek doğurganlık: Şanlıurfa (3,28)
- En düşük doğurganlık: Bartın & Eskişehir (1,12)
- İlk doğumdaki ortalama anne yaşı: 27,3
- Ortalama anne yaşı: 29,3
- Çoğul doğum oranı: %3,3
Türkiye Genelinde Doğum ve Doğurganlık Eğilimleri (2024)
TÜİK’in yayımladığı Türkiye geneli 2024 doğum istatistikleri, ülkenin tamamında doğurganlık eğilimlerinin değiştiğini ve demografik dönüşümün hızlandığını ortaya koydu. 937 bin 559 bebeğin dünyaya geldiği 2024 yılında, toplam doğurganlık hızı 1,48 ile nüfus yenilenme sınırı olan 2,10’un çok altında kaldı. Bu hızla devam ederse Türkiye, yakın gelecekte yaşlanan nüfus sorunuyla daha fazla yüzleşmek zorunda kalacak.
2024 Türkiye verilerinden öne çıkan başlıklar:
- Canlı doğan bebek sayısı: 937.559
- Cinsiyete göre doğum oranı: %51,4 erkek – %48,6 kız
- Toplam doğurganlık hızı: 1,48
- Nüfus yenileme eşiği (2,10)’un altında kalan il sayısı: 71
- 1,50’nin altındaki doğurganlık hızına sahip il sayısı: 55
- 3 çocuk ve üzeri doğurganlık hızına sahip il sayısı: Sadece Şanlıurfa
En Yüksek ve En Düşük Doğurganlık Oranları
Doğurganlık hızında liderliği Şanlıurfa (3,28) alırken, en düşük oranlar Bartın ve Eskişehir’de (1,12) kaydedildi. Bu iki ili Zonguldak (1,15) ve Ankara (1,15) takip etti. Doğu illerinde doğurganlık halen yüksekken, batıdaki büyük şehirlerde doğum oranları kritik eşiklerin altına indi.
En yüksek doğurganlık oranına sahip ilk 3 il:
- Şanlıurfa – 3,28
- Şırnak – 2,62
- Mardin – 2,32
En düşük doğurganlık oranına sahip ilk 3 il:
- Bartın – 1,12
- Eskişehir – 1,12
- Zonguldak – 1,15
Eğitim Düzeyine Göre Türkiye Genelinde Doğurganlık
Eğitim seviyesi ile doğurganlık arasındaki ters orantı Türkiye genelinde de net şekilde görülüyor. 2024 yılında okuryazar olmayan kadınların ortalama çocuk sayısı 2,65 iken, yükseköğretim mezunu kadınlarda bu oran 1,22’ye düştü.
Eğitime göre doğurganlık hızı (2024):
- Okuryazarlığı olmayanlar: 2,65
- İlkokul mezunu: 2,12
- Ortaokul mezunu: 1,85
- Lise mezunu: 1,55
- Yükseköğretim mezunu: 1,22
Kent-Kır Ayrımı: Kırsalda Doğum Daha Fazla
Yeni kent-kır sınıflamasına göre 2024 yılı verilerinde, kır yerleşimlerinde doğurganlık oranı 1,83 olurken, yoğun kent merkezlerinde bu oran sadece 1,39 olarak kayda geçti. Bu da kırsal kesimde geleneksel aile yapısının ve erken evliliğin etkilerini sürdüğünü gösteriyor.
2024 kent-kır bazlı doğurganlık hızı:
- Kır: 1,83
- Orta yoğun kent: 1,58
- Yoğun kent: 1,39
Doğumlar Arası Süre ve Çoğul Doğumlar
Annenin son iki doğumu arasındaki ortalama süre Türkiye genelinde 4,7 yıl oldu. 2024 yılında doğumların %3,3'ü çoğul doğum olarak gerçekleşti: %97’si ikiz, %2,9’u üçüz ve %0,1’i dört ya da daha fazla bebekten oluştu.
Annelik Yaşı Yükseliyor: Türkiye Ortalama Anne Yaşı 29,3’e Ulaştı
2024 yılında Türkiye’de ilk doğumunu yapan annelerin ortalama yaşı 27,3 olurken, genel anne yaşı ortalaması 29,3’e çıktı. Bu veri, doğurganlık yaşının giderek daha ileri yıllara kaydığını gösteriyor.
- İlk doğumdaki ortalama yaş en yüksek olan il: Tunceli (29,4)
- En düşük olan il: Şanlıurfa ve Muş (24,4)
