Çalışma hayatının yükünü omuzlayan kadınlar arasında, engelli çocuk sahibi anneler için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürürlüğe konulan özel bir uygulama dikkat çekiyor. Bu düzenleme, yalnızca erken emeklilik imkânı sağlamakla kalmıyor; aynı zamanda annelerin prim gün sayılarını artırarak emeklilik süreçlerini önemli ölçüde kolaylaştırıyor.
Engelli çocuğu olan annelerin yaşadığı fiziki ve psikolojik yük göz önüne alınarak hazırlanan bu düzenleme, sosyal devlet anlayışının bir tezahürü olarak değerlendiriliyor. SGK tarafından uygulamaya alınan sistemde, ağır engelli çocuğa bakım sağlayan annelere doğrudan pozitif ayrımcılık yapılıyor.
Söz konusu uygulamanın temel dayanağı, SGK mevzuatında yer alan “özürlü çocuğu bulunan kadın sigortalılara erken emeklilik” hakkı tanıyan yönetmelik değişikliğidir. Bu değişiklikle birlikte sadece annelere özel bir hak olarak hem prim gün sayısında hem de yaş şartında ciddi indirimler öngörülüyor.
Prim Gün Sayısında Yüzde 25 Artış Uygulaması
SGK'nın getirdiği en önemli kolaylıklardan biri, prim gün sayısında yapılan yüzde 25’lik artırımdır. Bu uygulama, fiilen çalışılan sürelerin üzerine otomatik olarak prim ekleneceği anlamına geliyor. Yani, bir annenin 10 yıl boyunca aktif olarak çalıştığı varsayıldığında, bu süre toplamda 12,5 yıl olarak değerlendiriliyor.
Bu çarpan sistemi, annelerin emeklilik için gerekli gün sayısına çok daha kısa sürede ulaşmasını sağlıyor. Normal şartlar altında 6000 prim gününe sahip bir kadın sigortalı, bu düzenlemeyle 7500 prim günü üzerinden değerlendirmeye alınıyor. Böylece anneler, uzun vadede daha kısa sürede emeklilik hakkı kazanıyor.
Yalnızca sayısal avantaj değil; aynı zamanda annenin yıpranma payı da dolaylı olarak korunmuş oluyor. Çocuk bakımı gibi fiziki ve duygusal açıdan zorlayıcı bir görevi yerine getiren kadınlar, bu sistem sayesinde sosyal güvenlik sisteminde daha adil bir konuma geliyor.
Emeklilik Yaşında Düşüş: Ortalama 4-5 Yıl Avantaj
Prim artışının yanı sıra, SGK’nın sunduğu bir diğer önemli kolaylık ise emeklilik yaşındaki düşüş. Bu indirim, yalnızca ağır engelli ve başkasının bakımına muhtaç çocuklara sahip anneler için geçerli. Sağlık kurulu raporuyla belgelenmiş bu durum, annelerin emeklilik yaşından doğrudan düşüş yapılmasına olanak tanıyor.
Sistem şu şekilde işliyor: Artırılan prim günü kadar, annenin emeklilik yaşından düşüş sağlanıyor. Bu da pratikte ortalama 4 ila 5 yıl daha erken emekli olunması anlamına geliyor.
Yaş indirimiyle birlikte değerlendirildiğinde, anneler hem prim gün avantajı hem de daha erken emeklilik gibi çift yönlü bir sosyal hak kazanmış oluyor. Bu çifte avantaj, çalışma hayatında kadınları destekleyici nitelikteki en kapsamlı adımlardan biri olarak dikkat çekiyor.
Başvuru Süreci ve Gerekli Şartlar
Bu haktan faydalanmak isteyen annelerin öncelikle bazı şartları yerine getirmesi gerekiyor. SGK’ya yapılacak başvuruların değerlendirilmesinde sağlık raporu ve çocuğun engel durumu temel kriter olarak kabul ediliyor. Başvuru süreci şu adımları içeriyor:
- Engelli çocuğun durumunun sağlık kurulu tarafından “ağır engelli ve başkasının bakımına muhtaç” olarak belgelendirilmesi,
- Annenin sigortalı olarak çalışma hayatında aktif olması,
- SGK’ya resmi dilekçe ile başvuruda bulunulması.
SGK, yapılan başvuruları mevzuat kapsamında değerlendirdikten sonra olumlu sonuçlanan annelere bu özel haktan yararlanma izni veriyor. Özellikle prim artışı geriye dönük olarak da işlenebiliyor. Bu da hak sahiplerine geçmiş çalışmaları üzerinden avantaj sağlıyor.
Başvuruların değerlendirme süresi başvuru yapılan SGK il veya ilçe müdürlüğüne göre değişiklik gösterebiliyor. Ancak genellikle birkaç hafta içinde sonuçlanan bu başvurular, olumlu sonuçlandığında sistem üzerine işlenerek resmiyet kazanıyor.
